Błękitny Piotruś> Materiały szkoleniowe> Zrównoważenie żaglowe jachtu

Zrównoważenie żaglowe jachtu

Prawidłowo skonstruowany jacht żaglowy powinien mieć możliwość takiego ustawienia żagli, aby ze sterem w pozycji ‘zero’ (płetwa sterowa ustawiona w osi jachtu) płynął kursem bez wykazywania tendencji do skrętu w którąkolwiek stronę. To jest właśnie zrównoważenie żaglowe jachtu. Uzyskuje się taki stan poprzez odpowiednie ustawienie żagli.

Gdy nie można uzyskać stabilnego kursu ze sterem w pozycji ‘zero’ poprzez odpowiednie ustawienie żagli i jacht wykazuje tendencje do ostrzenia bądź odpadania, mówimy, że jacht jest nawietrzny (ostrzy) lub zawietrzny (odpada).

Jacht jest zrównoważony, gdy siła aerodynamiczna A przyłożona w środku ożaglowania So i siła oporów hydrodynamicznych R przyłożona w środku bocznego oporu Sbo kadłuba leżą na tej samej prostej. A więc zmieniać nawietrzność i zawietrzność jachtu można poprzez odpowiednie przesunięcie środka ożaglowania i środka bocznego oporu.

1. Środek bocznego oporu można przesunąć poprzez:

• podnoszenie, opuszczanie lub przesunięcie wzdłużne płetwy mieczowej
• podniesienie lub opuszczenie płetwy sterowej
• przebalastowanie wzdłużne rufy lub dziobu

Początkujący żeglarze uważają, że podniesienie płetwy mieczowej na kursach ostrych spowoduje wywrotkę jachtu. Nie jest to prawdą, podniesienie miecza oprócz zwiększenia dryfu i zawietrzności jachtu zmniejsza przechył jachtu, a zatem nie powoduje jego wywrotki (!!!).

2. Środek ożaglowania i zasada znajdowania środka geometrycznego ożaglowania

Punkt zaczepienia wypadkowej siły aerodynamicznej nazywany jest środkiem ożaglowania. W przybliżeniu znajduje się on w środku geometrycznym powierzchni żagla. Wyznaczamy środek geometryczny foka i grota a następnie przy pomocy formuł przeliczeniowych bądź metod wykreślnych znajdujemy wypadkowy środek ożaglowania.

Środek ożaglowania zmieniamy poprzez:

• wyluzowanie lub przebranie żagli tylnych lub przednich
• zmianę powierzchni lub zrzucenie żagli
• przesunięcie wzdłużne masztu (na jachtach regatowych)

4.3.1 Nawietrzność

Jeżeli przesuniemy środek ożaglowania w stronę rufy lub środek bocznego oporu w stronę dziobu powstanie moment obrotowy wywołujący skręt jachtu w stronę wiatru – jacht stanie się nawietrzny.

Nawietrzność jachtu powodują:

• luzowanie, zmiana na mniejsze lub zrzucenie żagli przednich
• wybranie ponad miarę lub zwiększenie powierzchni żagli tylnych
• pochylenie lub przesuniecie masztu w kierunku rufy (na jachtach regatowych)
• przegłębienie kadłuba jachtu na dziób
• całkowite opuszczenie płetwy mieczowej, a lekkie podniesienie płetwy sterowej, tak, aby przesunąć środek bocznego oporu ku dziobowi (całkowite podniesienie steru powoduje, że jacht ostrzy w sposób niekontrolowany. Uwaga na niekontrolowany zwrot!)

4.3.2 Zawietrzność

Jeżeli przesuniemy środek ożaglowania do przodu lub środek bocznego oporu do tyłu, powstanie moment obrotowy wywołujący skręt jachtu od wiatru – jacht stanie się zawietrzny.

Zawietrzność jachtu powodują:

• luzowanie, zrzucanie lub zamiana na mniejsze żagli tylnych
• wybranie ponad miarę lub zwiększenie powierzchni żagli przednich
• pochylenie lub przesunięcie masztu w kierunki dziobu (na jachtach regatowych)
• przegłębienie kadłuba jachtu na rufę
• całkowite opuszczenie płetwy sterowej, a lekkie podniesienie płetwy mieczowej, tak, aby przesunąć środek bocznego oporu ku rufie

Położenie środka bocznego oporu i środka ożaglowania nie jest stałe, zmienia się wraz ze wzrostem siły wiatru i prędkości jachtu – tak, że wzrasta nawietrzność jachtu. Dla nowoczesnych jachtów zwiększenie przechyłu również wywołuje wzrost nawietrzności. Mniejsze jachty projektuje się przeważnie tak, aby były nieznacznie nawietrzne – ułatwia to ostrzenie jachtu przy szkwałach podczas kursów ostrych.